Một từ khóa đang nổi lên và thu hút được sự chú ý từ đầu năm 2022 đến nay là “hệ vi sinh trên da” hay “skin microbiome”. Từ đó, chủ đề về Mỹ phẩm chứa Probiotics đã thu hút sự quan tâm của cộng đồng làm đẹp từ năm 2020, nay trở thành 1 làn sóng được duy trì bền bỉ trong việc cải thiện sức khỏe của lớp màng bảo vệ của da.
Sự nổi tiếng của mỹ phẩm có chứa probiotic về tác dụng trong dưỡng da và chống lão hóa được giới làm đẹp bàn tán rất nhiều từ cuối năm 2017 liên tục cho đến nay vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong khuôn khổ bài viết này, chúng mình tìm hiểu trước về mỹ phẩm có chứa Probiotics (với thành phần “kinh điển” là Bifida Ferment Lysate) để phần nào hiểu được tại sao công nghệ liên quan tới Skin Microbiome lại trở thành một bước tiến mới trong dưỡng da.
HỆ VI SINH TRÊN DA – SKIN MICROBIOME
Skin Microbiome hay Hệ vi sinh trên da chỉ hệ gồm hàng triệu vi sinh vật đang sống không chỉ là trên bề mặt mà còn sâu trong lớp biểu bì và đường dẫn đến lớp mỡ dưới da, có mối tương quan lẫn nhau và có tác dụng mang lại một làn da khỏe mạnh. Hệ vi sinh này phân bổ không đồng đều trên toàn bộ cơ thể, mà thay đổi tùy thuộc vào ánh sáng, vị trí, độ ẩm của không khí/môi trường, độ tuổi, giới tính, sự phân bổ của thành phần peptite kháng khuẩn – Antimicrobial Peptite (AMP), và hàm lượng lipit tại các vị trí khác nhau trên da của một người.
MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA HỆ VI SINH TRÊN DA VÀ HỆ SINH THÁI ĐƯỜNG RUỘT
Source: Microbiota Medicine – Towards clinical evolution
Chúng ta cùng điểm qua một số ý chính trong các nghiên cứu vào năm 2021 (Nghiên cứu chứng minh hệ vi sinh trên da không chỉ nằm trên bề mặt mà còn nằm sâu đến các khoang dưới biểu bì và nghiên cứu cho thấy mối tương quan giữa Ruột và Làn da). Các nghiên cứu này cho thấy:
- Có sự tương đồng giữa Da và Ruột về vai trò và tác động đối với sức khỏe nói chung. Da (bao gồm cả tuyến bã nhờn và mồ hôi) có diện tích lên đến 25m2 có chứa khoảng 1012 tế bào vi sinh vật. Đường ruột với diện tích đến 30m2 cũng có chứa đến 1014 tế bào vi sinh vật. Đây chính là 2 nơi giúp cho cơ thể chúng mình tiếp xúc với toàn bộ môi trường bên ngoài, cũng là 2 cơ quan chịu tác động của hệ thống miễn dịch và hệ thần kinh nội tiết.
- Việc có một hệ tiêu hóa và sinh thái đường ruột khỏe mạnh sẽ tác động trực tiếp đến hệ thống miễn dịch, cùng tương tác với hệ thần kinh và nội tiết (các hormones) ảnh hưởng đến toàn bộ sức khỏe của cơ thể. Cụ thể, rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột sẽ kết nối với sự yếu đi của hàng rào bảo vệ da, kéo theo suy giảm lượng peptite kháng khuẩn được sản sinh (AMP). Từ đó, chúng mình nhìn thấy các biểu hiện trên da như phát ban, mề đay, nổi sẩn, tổn thương hoặc viêm gây mụn.
- Rất nhiều các triệu chứng và bệnh lý của da có liên quan tới sự mất cân đối trong hệ vi sinh đường ruột. Đơn cử là viêm da dị ứng. Ví dụ rõ nhất là gluten gây ảnh hưởng đến sức khỏe của da. Bệnh celliac hay chứng mẫn cảm với gluten thường đi đôi với bệnh vảy nến (psoriasis), viêm da dạng Herpes (Dermatitis herpetiformis) gây nổi mề đay, nổi sẩn, bọng nước… nhưng có thể người bệnh sẽ không có biểu hiện nhạy cảm với gluten thường gặp. Bệnh viêm da này thuyên giảm dần theo thời gian khi bệnh nhân áp dụng chế độ dinh dưỡng không gluten trong vòng vài tháng tới vài năm.
Như vậy, chúng mình có thể kết luận rằng, việc duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt để có một đường ruột khỏe mạnh sẽ có tác động hỗ trợ đến việc duy trì một làn da khỏe mạnh, và hỗ trợ trong quá trình điều trị mụn hay các bệnh rối loạn da liễu khác.
PROBIOTIC TRONG DƯỠNG DA
Khi nói về probiotic trong dưỡng da, chúng ta vốn chỉ nghĩ đến một dạng là lợi khuẩn (probiotic) mà không biết rằng probiotic không phải là dạng khuẩn duy nhất có mặt mang lại những công dụng tốt lành cho da (và cho cả đường ruột). Sự thật là có những ba loại: prebiotics, probiotics và postbiotics.
- Prebiotics: được xem là “thức ăn” của probiotics (lợi khuẩn)
- Probiotics: những vi khuẩn sống có lợi có ở trong và ngoài cơ thể, tăng sức đề kháng và ổn định độ pH
- Postbiotics: sản phẩm phụ sau khi chuyển hóa của lợi khuẩn (enzyme, axit hữu cơ, polysaccharides, peptides, giúp nuôi dưỡng lớp màng bảo vệ da.
Trong các mỹ phẩm chứa probiotic, chúng ta có thể tìm thấy thành phần được đi kèm với một số các prebiotic phổ biến là xylitol, hoặc fructose. Nhờ vào quá trình hoạt động/chuyển hóa giữa prebiotic và probiotic, các postbiotics được hình thành. Đây là mục đích chính của việc cung cấp probiotic cho da, vì các postbiotics chính là các vitamins, enzyme, peptides, hyaluronic acid, và thậm chí là ceramides giúp nuôi dưỡng làn da.
Probiotic có mặt thường xuyên nhất trong các sản phẩm dưỡng da có thể kể đến là lactobacillus (thành phần có trong sữa chua), bifidobacterium, vitreoscilla.
Thật đáng tiếc rằng hầu hết các loại mỹ phẩm đều chứa nước và các chất bảo quản chống lại các vi sinh vật gây hại, vì vậy để probiotic tồn tại được trong môi trường như vậy trước khi có mặt trên da chúng ta đòi hỏi một công nghệ vô cùng tiên tiến. Hiện nay, Esse Skincare và Mother Dirt làm được điều này. Mỹ phẩm với lợi khuẩn sống thường có hạn sử dụng rất ngắn, yêu cầu bảo quản chặt chẽ và có giá thành cao. Vì thế trên thị trường, khi nói rằng mỹ phẩm chứa probiotic thì hầu như sẽ thuộc loại mỹ phẩm sử dụng thành phần là probiotic đã ngừng hoạt động.
THÀNH PHẦN TIÊU BIỂU – BIFIDA FERMENT LYSATE
Bifida Ferment Lysate là sản phẩm lên men của lợi khuẩn sống Bifidobacterium Longum, một loại vi khuẩn axit lactic hữu ích có trong hệ tiêu hoá của con người. Tuy nhiên, “lysate” (phân hủy) có nghĩa rằng lợi khuẩn Bifidobacterium Longum này đã ngừng hoạt động trước khi được có mặt trong mỹ phẩm, tức là đã chết. Do vậy, Bifida Ferment Lysate không được coi là probiotic nữa, mà có thể được coi là prebiotic – thức ăn – cho các lợi khuẩn sẵn có hiện tại trên bề mặt da chúng ta, giúp nuôi dưỡng và sinh sôi thêm các lợi khuẩn hiện có này.
Tuy nhiên, các bằng chứng xác minh về tác dụng thực tế mang lại của Bifida Ferment Lysate hoặc các probiotic tồn tại trong mỹ phẩm dưới dạng lysate vẫn còn cần nhiều nghiên cứu và chứng minh để có thể kết luận.
Thành phần Bifida Ferment Lysate đã được ứng dụng và yêu thích từ lâu nhờ sự có mặt trong các sản phẩm nổi tiếng như: Estee Lauder Advanced Night Repair, Lancome Genifique Sesitive Dual Concentrate, Missha Time Revolution Night Repair và gần đây là Swanicoco 1st Essence. Sự yêu thích của giới làm đẹp cho các sản phẩm đình đám kể trên có vẻ mang lại các tín hiệu tích cực về tác dụng của Bifida Ferment Lysate.
CÁCH NUÔI DƯỠNG HỆ VI SINH TRÊN DA
Chúng mình luôn tập trung toàn bộ sự chú ý cũng như đầu tư vào da trên gương mặt. Tuy nhiên, da trên cơ thể và các nơi khác cũng vô cùng quan trọng và cần thiết trong việc nuôi dưỡng, chống lão hóa tương tự như da mặt. Với cách tiếp cận toàn diện đến da khi xem xét trên toàn hệ vi sinh, chúng mình sẽ có một phương pháp chăm sóc toàn diện nhất. Và dưới đây, là một số các gợi ý để chúng mình cải thiện làn da từ trong ra ngoài:
1. CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG CÂN BẰNG – LÀNH MẠNH
Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng, đầy đủ dưỡng chất và vi chất sẽ cung cấp cho chúng mình một nguồn năng lượng dồi dào và hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Theo những báo cáo phía trên, chúng mình biết rằng những gì chúng mình ăn sẽ thể hiện ngay trên làn da. Vì vậy, vẫn là những lời khuyên cũ, chúng mình có thể chú trọng chuyển sang chế độ eat clean hoặc chế độ ăn cầu vồng, hạn chế dầu mỡ, đường, muối, thực phẩm chế biến sẵn, tăng cường nạp các chất béo tốt.
Ngoài ra, hãy theo dõi sát sao, cảm nhận và ghi nhận các biến chuyển trong cơ thể và trên làn da của mình. Nhận biết và theo dõi các chứng dị ứng hay viêm thường gặp. Để từ đó điều chỉnh chế độ ăn của mình tránh xa các tác nhân gây ra các triệu chứng và kích ứng này.
2. UỐNG ĐỦ NƯỚC
Chúng mình luôn trong tình trạng thiếu nước. Đặc biệt trong xã hội hiện đại, từ khi chào đời cơ thể chúng mình đã quen với việc thiếu nước, và kéo dài đến tận tuổi trưởng thành do lối sống bận rộn, giờ làm việc căng thẳng, và do cả thói quen hàng ngày. Hãy thử quan sát thời gian trong ngày và lượng nước được uống, khá nhiều người trong chúng mình không nạp đủ từ 1,5 lít đến 2 lít nước/ngày, dù tính cả nước trong các khẩu phần ăn.
Vai trò của nước với cơ thể có lẽ không cần nhắc lại. Vì vậy, hãy đặt nhắc nhở hoặc để cạnh bàn làm việc một chai nước để tạo điều kiện thuận lợi giúp chúng mình luôn nhớ để cấp đủ nước cho cơ thể nhé!
3. BỔ SUNG LỢI KHUẨN CHO ĐƯỜNG RUỘT
Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc bổ sung các lợi khuẩn (probiotics, prebiotics và postbiotics) cho đường ruột là một giải pháp hỗ trợ hữu hiệu trong quá trình điều trị mụn viêm trên da. Việc phối hợp giữa việc cung cấp các lợi khuẩn qua đồng thời đường uống (thực phẩm bổ sung hoặc chế độ ăn uống) với đường bôi trên bề mặt da (mỹ phẩm chứa probiotics), kết hợp xen kẽ cùng các phác đồ điều trị cho da mụn mang lại nhiều kết quả đáng kể, và bền vững.
4. HẠN CHẾ SỬ DỤNG CÁC HOẠT CHẤT TẨY RỬA MẠNH
Sữa rửa mặt đã thu hút được sự quan tâm gần đây để đảm bảo rằng chúng mình sẽ lựa chọn một độ pH gần với độ pH tự nhiên của da (pH = 4.7 hoặc 5.5) và không có chứa SLS (Sodium Lauryl Sulfate). Điều này giúp cho da mặt trong quá trình làm sạch sẽ duy trì được độ ẩm và không trở nên quá khô, giữ cho lớp màng bảo vệ da khỏe mạnh, không bóc tróc hay tổn thương. Một số các lưu ý khác cũng có thể kể đến, đó là: sử dụng nhiệt độ nước ấm (không quá lạnh, không quá nóng) trong mùa đông, và không tẩy da chết quá thường xuyên cho da.
Song song với việc này, chúng mình cũng cần có yêu cầu tương tự đối với các sản phẩm tẩy rửa khác như sữa tắm hoặc nước rửa tay để đảm bảo làn da tại mọi nơi đều nhận được sự quan tâm cần thiết. Hoặc sau khi tắm hay rửa tay, chúng mình có thể xem xét sử dụng thêm các loại kem dưỡng da hoặc lotion dưỡng ẩm.
5. KIỂM SOÁT CĂNG THẲNG
Căng thẳng (Stress) là nguồn cơn lớn nhất trong việc gây mất cân bằng chuyển hóa, hệ miễn dịch suy giảm và chứng viêm tại mọi nơi trong cơ thể. Tăng cường tập thể dục, dành thời gian ở ngoài trời, tiếp xúc với thiên nhiên cây cối hay tắm nắng, kết hợp ngồi thiền (meditation) hoặc thêm vào thời gian trong ngày cho sở thích của bản thân, để từ đó cân bằng tâm trạng và kiểm soát stress tốt hơn.
6. HƯỚNG ĐẾN QUY TRÌNH CHĂM SÓC DA TỐI GIẢN
Với một sự chú ý quá mức đến làn da, chúng mình có xu hướng chăm sóc quá đà và từ đó sử dụng quá nhiều sản phẩm chăm sóc. Điều này gây ra sự quá tải trên da, gây bít tắc lỗ chân lông và phát sinh các vấn đề về việc giữ gìn vệ sinh cho da. Quy trình chăm sóc da tối giản giúp chúng mình lựa chọn các sản phẩm phù hợp và tối quan trọng để sử dụng, theo lộ trình và không vội vàng trông đợi kết quả. Đồng thời, hạn chế cả sở thích thay sản phẩm mỹ phẩm liên tục, gây kích ứng phản tác dụng.
